In het oog van de vulkaan

Vorige week trad Nicole Ex, founding editor van See All This, op bij ARTtube On Stage in de Brakke Grond in Amsterdam. ARTtube On Stage brengt video’s over kunst, design en mode op het grote doek. Gastcuratoren presenteren hun favoriete video over kunst, en tussen de vertoningen door bieden de makers een blik achter de schermen. Nicole vertelde over een mini-documentaire over James Turrell. Voor wie het heeft gemist: in deze blog vertelt ze het verhaal over haar bezoek aan de Roden Crater van James Turrell (een plek die op de bucketlist van menig kunstliefhebber staat) nog eens. 

Van sommige dingen weet je precies hoe en wanneer ze in je leven kwamen: mensen, dieren, huizen, steden, stukken landschap en in mijn geval werken van bepaalde kunstenaars. Mijn liefde voor lichtkunstenaar James Turrell begon in 2007 in Venetië, waar ik met mijn twee kleine zonen de tentoonstelling Artempo – When Time becomes Art in Palazzo Fortuny bezocht. ‘Steek je hand eens uit’ zei de suppoost, toen hij ons zag staan voor een lichtgevende rechthoek op een vlakke wand. We keken er vreemd van op. Niet eerder waren we in een museum uitgenodigd een kunstwerk aan te raken. Onze handen raakten de muur niet, maar gleden door het platte vlak heen een onbekende ruimte in.

Magische ervaringen

James Turrell (1943) onderzoekt licht, ruimte en de perceptie daarvan. Het leidt tot optische illusies en magische ervaringen. Zijn levenswerk bevindt zich in de woestijn van Arizona, waar hij aan het ‘grootste hedendaagse kunstwerk’ op aarde werkt, dat nu al het achtste wereldwonder wordt genoemd. Van een uitgestorven vulkaan maakt hij een ‘naked-eye observatorium’. In Roden Crater bevindt zich een stelsel van tunnels, gangen, cirkelvormige ruimten en ellipsvormige gaten die uitzicht bieden op de hemel, de zon, de maan en de sterren.

Foto van de Roden Crater van James Turrell aan de muur bij Nicole Ex.

In 2012 kocht ik een registratiefoto waarop je Roden Crater ziet liggen midden in het oeroude woestijnlandschap tegen een helblauwe lucht. In de zomer van 2013 werd het me gegund Roden Crater te bezoeken. Het werd een pelgrimage, een spirituele ervaring in ruimte en tijd, want Roden Crater is een gewijde plek waar de architectuur van de hemel de aarde raakt en het maanlicht doordringt tot in het hart van de krater.

Het heeft jaren geduurd voordat James Turrell foto’s vrijgaf van het interieur, laat staan dat hij een filmploeg toeliet. Uniek is dus de 8 minuten durende minidocumentaire hieronder, gemaakt door het LACMA – Los Angeles County Museum of Art. De video komt niet in de buurt van de echte ervaring, maar is zelfs dan indrukwekkend genoeg om te bekijken.