De wereld als je studio | Deel III – Scarlett Hooft Graafland

In De wereld als je studio lees je de verhalen van kunstenaars voor wie het reizen, het ontdekken van nieuwe plekken, een fundamenteel onderdeel is van hun werk. Met een backpack en een analoge camera reist fotograaf Scarlett Hooft Graafland naar de meest geïsoleerde plekken van de wereld. “Mijn bestemmingen zijn veelal plekken waar de traditionele cultuur nog zo goed als intact is en mensen dichtbij de natuur leven. Daar word ik losgezongen van mijn eigen realiteit en kan ik landschappen en culturen kneden tot nieuwe werelden.”

Tekst: Gerda van de Glind

Aan de tak van een drakenbloedboom hangt een vrouw in een rode jurk. Mannen met roze hoofddoeken staan in een bronskleurig woestijnlandschap. Onder de schaduw van een hut schuilen hemelblauwe kinderen, hun tenen nog net aangeraakt door de zon. De foto’s van Scarlett Hooft Graafland (1973) ogen surreëel en lijken uit dromen gegrepen. Toch zijn ze zuiver en onbewerkt. In leven geblazen met het meest magische element van allemaal: het avontuur.

De kunstenaar groeide op in de bossen van Maarn, waar ze dagdroomde over de reisverhalen van haar oom en kleurrijke collages maakte. “Eigenlijk is er niet zoveel veranderd,” vertelt ze. “Je zou mijn werk kunnen zien als collages. Alleen maak ik ze nu met fragmenten uit de echte wereld.” 

Dunes Like You, 2016 © Scarlett Hooft Graafland

De afgelopen jaren ging ze op ontdekkingsreizen in alle windrichtingen. Ze klom op IJslandse daken, wandelde door de woestijn in de Verenigde Arabische Emiraten, volgde de sporen van James Cook van Oceanië naar Zuid-Amerika, zocht naar de olifantsvogel in Madagascar en ging op een wekenlange sledetocht door het noorden van Canada.

“Mijn bestemmingen zijn veelal plekken waar de traditionele cultuur nog zo goed als intact is en mensen dichtbij de natuur leven. Daar word ik losgezongen van mijn eigen realiteit en kan ik landschappen en culturen kneden tot nieuwe werelden.” In haar rugtas draagt ze een analoge camera en een idee in de vorm van lichtgewicht materialen: ballonnen, lappen stof of een zak oploslimonade. “Ik wilde graag een limonade iglo bouwen met Inuits. Ik had namelijk gelezen dat de oudere generatie nog ijsiglo’s kan bouwen, maar dat de jeugd liever frisdrank drinkt achter social media. Het leek me een mooie manier om die beide werelden in één foto te gieten.”

Wrapped, 2007 © Scarlett Hooft Graafland

“In de eerste plaats wil ik een mooi beeld scheppen, maar vaak sijpelt er nog iets anders in door. We mogen elkaar dan wel vaak als vreemden zien, maar vroeg of laat lopen we overal ter wereld tegen dezelfde thema’s aan.” Zo zag ze met eigen ogen de impact van klimaatverandering. “Tijdens mijn verblijf bij de Inuits werd er plots op mijn deur geklopt: of ik nú meewilde op zeehondenjacht. Eenmaal op de ijszee kwamen we in een storm terecht en verdwaalden we. Het was guur en overal dreven stukken ijs. We waren doorweekt, koud tot op het bot en hadden geen eten of iets om ons aan te warmen. Een dag later werden we gered.”

Hoewel de verhalen achter haar reizen nooit letterlijk zichtbaar zijn in haar werk, maken ze er wel degelijk deel van uit. “De Inuits wilden eerst geen iglo voor me bouwen, maar toen ik langer bleef en meeging op jacht waren ze bereid me te helpen. Een gedeelde ervaring is enorm krachtig. Je komt samen op scherp te staan en er ontstaat een vorm van concentratie. Voor mij wordt het dan ook nóg belangrijker om goed werk te maken.”

Vanishing Traces, 2006, Bolivia © Scarlett Hooft Graafland

Of dat lukt kan ze pas bij thuiskomst zien. Daar begint er een hele nieuwe ontdekkingstocht, naar de beelden waarin alles klopt. Maar voor dat ene moment zich laat stollen is er veel geduld nodig. “Je moet tijd hebben om op vluchtige ontmoetingen in te gaan en in onbekende zijsporen te treden. Als je durft te kijken waar die uitmonden, gaat er een wereld open die je nooit van tevoren had kunnen bedenken.” 

Werk van Scarlett Hooft Graafland is t/m 8 september te zien in de tentoonstelling Vanishing Traces in het Fotografiska Photo Museum in Stockholm.

Burka Balloons, 2014, Socotra eiland, Jemen © Scarlett Hooft Graafland