Vrouwen op papier

In vijf zalen verspreid over het museum is een selectie van vrouwelijke kunstenaars uit de Rijksmuseumcollectie bijeengebracht. Met tekeningen, prenten en foto’s van onder meer Gesina ter Borch, Berthe Morisot, Käthe Kollwitz en Julia Margaret Cameron. Ook zijn er recente aanwinsten te zien van Cornelia de Rijck en Thérèse Schwartze. Vrouwen op papier vloeit voort uit een meerjarig onderzoek met als doel vrouwelijke kunstenaars in de Rijksmuseumcollectie te inventariseren en een meer evenwichtige representatie in de collectie en presentatie te creëren.

De wereld van kunst op papier wordt bevolkt door vele vrouwelijke kunstenaars. Vrouwen werden vaak opgeleid binnen de kring van het gezin. Net als bij andere beroepen was er vaak sprake van een familiebedrijf dat bijvoorbeeld prenten vervaardigde en uitgaf. Prentmakers Diana Mantuana en Barbara van den Broeck ontwikkelden zich tot zelfstandige en ondernemende graveurs. Het prentenkabinet in 15de en 16de eeuw is gewijd aan hun werk. De kabinetten in de 17de eeuw zijn gecentreerd rond het werk van Magdalena de Passe en Gesina ter Borch. Magdalena de Passe werd net als haar drie broers opgeleid tot graveur. Haar werk werd hoog gewaardeerd. Gesina ter Borch kwam uit een artistieke familie en wijdde haar leven aan de kunst. Te zien zijn waterverftekeningen vol van originaliteit, humor en schoonheid en uiterst persoonlijke gedichten, teksten en tekeningen van haarzelf en haar familie. In het prentenkabinet van de 18de eeuw staat de flora en fauna centraal met aquarellen van onder meer Dorothea Maria Graff en Alida Withoos. Met hun kleurige en nauwkeurige tekeningen droegen ze in belangrijke mate bij aan de opkomst van de natuurwetenschap. Ze reisden daarvoor naar allerlei bestemmingen, tot in Suriname.

Het laatste kabinet richt zich op de 19de eeuw, met werk van onder anderen Thérèse Schwartze, Lizzy Ansingh, Julia Margaret Cameron en Eva Watson-Schütze. In de vroege 19de eeuw ontstond er een tentoonstellingscircuit, waar tekeningen en pastels geëxposeerd werden. Een flink aantal vrouwen verwierf zo naamsbekendheid en commercieel succes. Ook de fotografie kwam op, opnieuw een kunstvorm die door vrouwen werd omarmd door vele artistieke mogelijkheden.

beeld:
Zelfportret met Julie Manet, Berthe Morisot, 1888 – c. 1930.
Rode ibis met een ei, Dorothea Maria Graff (toegeschreven aan), 1699 – 1701