Koele wateren | Schatten uit het Rijks

Van 29 februari t/m 21 juni 2020 is de tentoonstelling Koele Wateren te zien in het Stedelijk Museum Zutphen. De tentoonstelling is een oogstrelende selectie van veertig schilderijen uit de collectie van het Rijksmuseum. Vier eeuwen kunst met water in de hoofdrol als vriend én vijand. Daarnaast wordt in de tentoonstelling een link gelegd met de toekomst: wat gebeurt er als de zeespiegel 6 meter stijgt en hoe ziet Nederland er over 200 jaar uit?

Het Rijksmuseum en vijf stadsmusea in Nederland zijn in 2017 een samenwerking voor acht jaar aangegaan voor een ambitieuze reeks reizende tentoonstellingen. De vier elementen aarde, water, lucht en vuur staan hierin centraal en zijn door vertaald naar de tentoonstellingsreeks Lage Landen, Koele Wateren, Hoge Luchten en Hete Vuren.

Water als vriend én vijand

Van de vier elementen – aarde, water, lucht, en vuur – is het element water het meest kenmerkend voor Nederland. Nederland ligt in de laagste delta ter wereld. De grote rivieren, de ligging aan zee en 18.000 km dijken die het water moeten keren bepalen het Nederlandse landschap. Water is zowel vriend als vijand. De Nederlanders verdienen er hun brood mee. Ze hebben er oorlogen op uitgevochten, maar moeten zich er ook tegen beschermen. Schilders hebben het water door de eeuwen heen op vele manieren vastgelegd. Oneindig is ook het aantal Nederlandse gezegdes en spreekwoorden dat met water en scheepvaart samenhangt.

Verborgen parels

De collectiebeheerders van de vijf musea hebben voor Koele Wateren in de collectie van het Rijksmuseum gezocht naar verborgen parels waar het water letterlijk vanaf druipt. Zo zijn relatief onbekende werken te zien van bekende schilders als Jan van Goyen, Salomon van Ruysdael, Hendrik Willem Mesdag, Jacob Maris en Isaac Israëls. De geselecteerde werken dateren uit de 17e, 18e en 19e eeuw.

Het oudste werk in de expositie is uit 1630. Topstukken zijn onder andere De Rede van Enkhuizen (1654-1708) van Abraham Storck, Riviergezicht bij Deventer (1654) van Salomon van Ruysdael, Riviergezicht bij winter (1655-1660) van Aert van der Neer, Nederlandse schepen op de rede van Texel (1671) van Ludolf Bakhuysen, Vissersschepen op het strand (1835) van Wijnand Nuijen, Trekvaart (1860-1888) van Anton Mauve en Schelpenvissen (1885) van Jacob Maris.