Grappen en grollen

Grappen en grollen vertelt over de invloed van de prentkunst en het succes van de Utrechtse Caravaggisten. In de eerste decennia van de zeventiende eeuw werden drie Utrechtse kunstenaars beroemd door de revolutionaire vernieuwingen die zij in de schilderkunst introduceerden na hun terugkomst uit Rome: Dirck van Baburen, Hendrick ter Brugghen en Gerard van Honthorst. Zij raakten bevangen door het werk van Caravaggio met levensgrote, realistische figuren en een dramatisch contrast tussen licht en donker. Bij terugkomst inspireerden zij op hun beurt andere kunstenaars, onder wie Abraham Bloemaert. Sommige van hun werken werden zeer populair onder prentmakers en het grote publiek.

Met circa zes schilderijen en dertig prenten laat de tentoonstelling Grappen en grollen zien welke thema’s de voorkeur hadden van de prentmakers en welke functie en boodschap zij de gekozen afbeeldingen meegaven. Dobbelaars en drinkers, hoertjes en oude koppelaarsters, kroegmuzikanten, straatschoffies en boeren werden populaire thema’s en dus goed verkocht, waarschijnlijk door de vaak aanwezige humor en spot. Door versregels toe te voegen aan het beeld werd dit effect, en soms ook de onderliggende moraal, versterkt ten opzichte van het originele schilderij, of kreeg de afbeelding een andere betekenis.