Ana Lupas | On this side of the river Elbe

Ana Lupas – On this Side of the River Elbe is het eerste uitgebreide overzicht van het oeuvre van Ana Lupas (1940, Cluj-Napoca, Roemenië) dat 9 mei 2024 in het Stedelijk Museum Amsterdam opent. Lupas behoort sinds de jaren 60 tot de meest toonaangevende vrouwelijke kunstenaars uit Oost-Europa. Haar carrière beslaat meer dan zes decennia en getuigt van een onverzettelijke toewijding aan artistieke vrijheid tijdens uitdagende politieke omstandigheden.

Het veelzijdige oeuvre van Lupas omvat textielwerken, sculpturen, installaties en acties. Haar werk sluit aan bij neo-avant-garde stromingen zoals land art, post-minimalisme en Arte Povera. Lupas haalde haar inspiratie ook uit de folklore en eeuwenoude lokale praktijken, waar ze al van jongs af aan mee in aanraking was gekomen. Ze maakt doelbewust gebruik van materialen die destijds niet met kunst werden geassocieerd, zoals wol, katoen, hennep en vlas. Hiermee daagde ze niet alleen de artistieke normen uit, maar gebruikte ze ‘arme’ materialen ook uit pure noodzaak; er was niet veel anders te krijgen.

In Roemenië werd Lupas geconfronteerd met barre omstandigheden en onderdrukking, waar meer dan 40 jaar lang een communistische dictatuur heerste. Met moeite kon ze in haar woon- en werkplaats Cluj-Napoca kunst creëren. Toch volgde ze haar eigen pad door zich af te keren van de artistieke en academische praktijken waaraan het totalitaire regiem de voorkeur gaf. Ze deed dit niet openlijk, maar haar werk was een vorm van stil verzet tegen de ontmenselijking door het totalitaire regiem van Nicolae Ceaușescu dat van 1945 tot 1989 zou duren. Ook stuurde ze buiten de schijnwerpers een lokale artistieke gemeenschap aan.

Beeld:
Ana Lupas, Humid Installation, 1970.  Fotograaf onbekend. Met dank aan de kunstenaar.
Ana Lupas, Identity shirt, Second Generation, 1969. Foto: Mark Blower. Ovidiu Sandor Collection.
Ana Lupas voor een studie van een naaktmodel, 1959. Fotograaf onbekend. Met dank aan de kunstenaar.