Aneksja Krajobrazu

Laatste issue

No. 38 Zomer 2025 25,00

Christo pakt door

De 'inpakkunstenaar' is niet te stoppen

Artikel
No. 8 •

Christo is eregast van de BRAFA 2018, opent een nieuwe tentoonstelling in Brussel en werkt aan een project in de woestijn in Abu Dhabi. De ‘inpakkunstenaar’ is niet te stoppen.

tekst: Sarah Knigge

Hij heeft er meer dan 20 jaar aan gewerkt en meer dan 15 miljoen dollar in gestoken. En toch wil Christo zijn meest prestigieuze project in Amerika niet afmaken. Uit protest tegen de nieuwe Trump-regering besloot hij Over the River, een 70 kilometer lange strook van zilver in de Arkansas River in Colorado, te staken, nu het gebied ‘bezit’ is geworden van Trump: ‘I can’t do a project that benefits this landlord.’ Met Richard Prince – die zijn eigen werk uit de collectie van Ivanka Trump na de presidentsverkiezingen ‘onteigende’ en zelfs fake noemde – is Christo een van de bekendste kunstenaars die zich zo openlijk tegen Trump verzette. Hoewel Christo zijn werk omschrijft als ‘totaal irrationeel’ – l’art pour l’art – is zijn werk wel vaker politiek. Een van zijn eerste werken, in 1962, was een muur van gestapelde olievaten in Parijs, The Iron Curtain; een reactie op de bouw van de Berlijnse muur een jaar daarvoor.

Christo Vladimirov Javacheff (1935) groeit op in het communistische Bulgarije. Hij vlucht in 1958 naar Parijs, waar hij samen met zijn vrouw Jeanne-Claude (1935-2009) in vrijheid kan werken. Niet lang daarna vertrekt het kunstenaarsduo naar de Verenigde Staten. Na jarenlang staatloos te zijn geweest, wordt Christo in 1973 officieel Amerikaans staatsburger.

Wereldberoemd worden Christo en Jeanne-Claude met hun ingepakte bouwwerken. Massa’s mensen staan vol verbazing toe te kijken hoe zij de Pont Neuf in Parijs (1985) en de Reichstag in Berlijn (1995) transformeren tot spectaculaire stoffen sculpturen.

Christo: ‘Door in te pakken, eigen ik mij de werkelijkheid toe.’
Naast ingepakte bouwwerken, werkte Christo ook aan andere monumentale projecten. Zo maakte hij vorig jaar een drijvende brug op het meer van Iseo in Italië, The Floating Piers, die in 16 dagen tijd maar liefst 1,2 miljoen bezoekers trok.

Christo in de tuin van Villa Borghese, Rome (1963) Foto: United Press International © 1963 Christo.
Fig 1. Christo in de tuin van Villa Borghese, Rome, 1963 | Foto: United Press International © 1963 Christo.

Utopische plekken

Wat Christo’s ingrepen zo aantrekkelijk maakt, is de manier waarop hij je naar de omgeving laat kijken. Hij transformeert het vertrouwde beeld van de stad – voor heel even – tot een utopische plek waar alles mogelijk lijkt.

Dat laatste deed hij ook met het project The Gates in Central Park, New York in 2005. The Gates bestond uit een lange strook van 7.503 poorten, met elkaar verbonden door een lange strook saffraangeel doek dat als een gouden rivier boven de wandelpaden golfde. De strenge en rechthoekige vorm van de poorten stond in contrast met de soepele, bewegende stof – net zoals de hoge, betonnen gebouwen van Manhattan contrasteren met het schijnbaar ongerepte landschap van het park. In dat opzicht is The Gates kenmerkend voor Christo’s oeuvre; hij maakt de tegenstelling duidelijk tussen het natuurlijke en vanzelfsprekende en dat wat onnatuurlijk en kunstmatig is.

Hoewel Christo zelf besloot zijn project als protest tegen Trump stop te zetten, waren het eerder vooral de stadsbesturen en overheden die de utopische ideeën van het kunstenaarsduo tegenhielden. Maar liefst 70 procent is nooit uitgevoerd: een ingepakte Eiffeltoren, een beklede wolkenkrabber op Times Square, gestoffeerde wandelpaden in Sonsbeek Park in Arnhem. Gelukkig leven al deze uitzinnige ideeën nog voort in de talloze tekeningen, fotocollages en modellen die bewaard zijn gebleven.

Christo, The Gates, Project for Central Park, New York City (1980)
Fig 2. Christo, The Gates, Project for Central Park, New York City, 1980

Volledige vrijheid

Een selectie van dit materiaal is nu te zien in de tentoonstelling Christo & Jeanne­-Claude. Urban Projects in het ING Art Center in Brussel, waarin te zien is hoe Christo zijn stedelijke projecten visualiseert. Christo en Jeanne-Claude verkochten zoveel mogelijk van hun papieren oeuvre, om van de opbrengsten hun miljoenenprojecten te kunnen realiseren, onafhankelijk van geldschieters en sponsoren. Want alleen op die manier konden ze in volledige vrijheid werken.

Ter nagedachtenis aan Jeanne-Claude, die in 2009 overleed, werkt Christo op dit moment aan Mastaba in de woestijn van Abu Dhabi. Het wordt zijn grootste sculptuur ooit, gemaakt van 410.000 olievaten die opgestapeld een groot mozaïek vormen, verwijzend naar de islamitische architectuur. Mastaba wordt het eerste en enige grootschalige werk van Christo dat permanent te zien zal zijn.

Christo is eregast van de Brusselse kunstbeurs BRAFA (27 januari t/m 4 februari). Hier wordt zijn werk Three Store Fronts (1966) getoond, dat eerder te zien was in het Van Abbemuseum in Eindhoven
Christo & Jean-Claude. Urban Projects. T/m 25 februari in het ING Art Center in Brussel

Recente verhalen