Aneksja Krajobrazu

Laatste issue

No. 38 Zomer 2025 25,00

Antoinette Lubaki

Pretty Brilliant Women in the Arts

Artikel
No. 38 •

Vrouwen hebben kunst gemaakt door een geschiedenis heen die hen lange tijd negeerde – toen de eerste edities van canonieke boeken als Jansons History of Art en Gombrichs The Story of Art werden gepubliceerd, kwam er geen enkele vrouwelijke kunstenaar in voor. Met de serie Pretty Brilliant: Women in the Arts willen we heel maken wat lange tijd een half verhaal was en breiden we de canon uit met 583 vrouwelijke kunstenaars, onder wie Antoinette Lubaki.

tekst: Theo Paijmans

Met het werk van Antoinette Lubaki (1894-sterfdatum onbekend) werd de moderne kunst in Congo geboren. Nu staat ze bekend als een van de zeer weinige vroegmoderne Congolese kunstenaars.

Lubaki leefde tijdens de Belgische koloniale overheersing van Congo. en in die donkere periode was haar eigen leven niet minder ongewoon. Zo werd ze als dochter van een dorpshoofd soms aangesproken met de titel ‘prinses’.

In de jaren 1920 was een Belgische reiziger die door haar dorp reisde zo onder de indruk van de tekeningen die zij en haar man op de muren van de hutten hadden gemaakt – met houtskool, gekleurde aarde, mineralen en klei – dat hij het echtpaar aanmoedigde om hun artistieke praktijk op papier te zetten. Rond die tijd begon Lubaki te schilderen en signeerde ze haar werken met ‘Antoinet’.

Antoinette Lubaki, {{Untitled}}, ca. 1929, aquarel op papier, 55 x 73 cm, Collectie Pierre Loos, Brussel | © Albert Lubaki, foto: Michael De Plaen
Fig 2. Antoinette Lubaki, Untitled, ca. 1929, aquarel op papier, 55 x 73 cm, Collectie Pierre Loos, Brussel | © Albert Lubaki, foto: Michael De Plaen

‘De Lubaki’s begonnen ’s nachts met het maken van aquarellen, omdat culturele gebruiken voorschreven dat er overdag geen verhalen verteld mochten worden.’

Haar oeuvre is overwegend figuratief en verbeeldt taferelen uit het dagelijks leven, de omringende natuur en dieren, maar ook lokale legendes, sagen, spreuken en dromen. Er wordt gezegd dat Antoinette Lubaki en haar man na zonsondergang bij kaarslicht schilderden omdat de Congolese traditie het vertellen van legendes of fabels voor zonsondergang verbood.

Sinds 1929 werd haar werk in heel Europa tentoongesteld en daar soms voor aanzienlijke bedragen verhandeld zonder haar medeweten. Door de onverschilligheid en het racisme van de koloniale regering verdween geleidelijk elk spoor van Antoinette, evenals de meeste van haar ongelooflijk kleurrijke, inventieve en krachtige schilderijen en tekeningen.

Antoinette Lubaki is te zien in See All This #38: Pretty Brilliant Women in the Arts vol. III.  Bestel hier een exemplaar.

Recente verhalen