Het moet ongeveer 1970 zijn geweest, ik was acht, toen mijn elf jaar oudere en in Amsterdam studerende zus mij voor het eerst meenam naar het Stedelijk Museum in Amsterdam. De Beanery van Edward Kienholtz maakte al enorme indruk, maar toen Jean Tinguely! Ik was gehypnotiseerd door de omvang van de objecten, en je kon ze nog aanzetten ook. En dan dat geluid en die beweging als ik de rode knop voor de tiende keer had ingedrukt. Bij elke logeerpartij moest ik naar het Stedelijk. Nu, 46 jaar later, komt dat gevoel weer terug. Wat maakt de Tinguely tentoonstelling mij ontzettend blij, ondanks de soms zware onderwerpen. Mijn zendingsdrang kent geen grenzen om iedereen over te halen er naar toe te gaan. Ga kijken!
Weer zo’n plek in Nederland waar ik te weinig kom: de Gelderse IJssel. Goed, Zwolle, daar ga ik regelmatig naar toe, maar waarom niet naar die andere Hanzesteden aan die vreselijk mooie rivier. En nu is er helemaal een reden om de gaan. De eerste editie van de IJsselbiënnale toont langs een route van 100 kilometer, van Doesburg tot aan Zwolle, werk van 26 beeldend kunstenaars. Deze kunstenaars uit binnen- en buitenland zijn uitgedaagd hun visie te geven op de invloed van de klimaatverandering op het rivierenlandschap in Nederland. Het begeleidende boekje geeft niet alleen informatie over de kunstwerken maar juist ook over de (geschiedenis van) de IJssel en diverse gebouwen, gemalen, kunstinstellingen en natuurlijk de betreffende steden.
De route is het beste per fiets af te leggen en één dag is wellicht te weinig, maar leuke overnachtingsmogelijkheden te over. Met de auto is het af en toe zoeken en een stuk lopen, maar wel avontuurlijk. Helaas heb ik niet alle werken kunnen zien, maar dat van het duo Groenewoud en Buij, net buiten Deventer, maakte veel indruk. Het bouwwerk Borboros bestaat uit talloze potten die gevuld zijn met water en die door de bezoekers aangevuld kunnen worden en vormt een soort database van wat er zich zo allemaal in de rivier ofwel het water afspeelt. Zo verandert het bouwwerk voortdurend.
Pal naast de Brand Brouwerij, in het zuiden van Limburg, ligt de prachtige buitenplaats Kasteel Wijlre met het hedendaagse kunstpaviljoen Hedge House, waar de eerste tentoonstelling in Nederland te zien is van Gordon Matta-Clark (1943-1978). Matta-Clark werd vooral bekend met zijn spectaculaire ‘cuttings’ en ‘splittings’ van gebouwen: hij bewerkte oude slooppanden zo, dat het kunstwerken werden. Maar hij deed nog veel meer. Zo runde hij samen met Carol Goodden van 1971-1974 het restaurant FOOD in SoHo (New York) dat een ontmoetingsplek werd voor de belangrijkste kunstenaars uit die stad.
Ik mocht de rondleiding in het Hedge House bijwonen, waar de inmiddels circa 75-jarige Goodden bijzondere anekdotes over Matta-Clark vertelde. Zo transformeerde hij in 1975 een leegstaande loods op Pier 52 in New York tot een tempel van zon en water. Hij maakte een aantal enorme gaten in het gebouw. Om het werk vanaf het water te kunnen fotograferen huurde hij een bootje in het Central Park, nam het mee naar de Hudson rivier en roeide naar Pier 52. Later, in 1977, maakte hij een van zijn bekendste werken ‘Office Baroque’ in Antwerpen waarin hij onder meer vloeren ‘uitsneed’ in de vorm van het bootje uit Central Park. Een bezoek waard en bovendien in een prachtige omgeving.
Het kost wat moeite om er te komen, maar dit landhuis, met het bijzondere papieren Chinese behang uit de 18de eeuw en de omringende natuur, is een bezoek waard. Zeker nu er de tentoonstelling TIER - Armando, Darwin, Sinke & Van Tongeren te zien is. Het duo Jaap Sinke en Ferry Van Tongeren heeft zich na een lange reclamecarrière gestort op taxidermie. Hun opgezette beesten en de fotografie daarvan zijn indrukwekkend. In Museum Oud Amelisweerd hebben zij een tentoonstelling ingericht met veel nieuwe objecten, in combinatie met werk uit de Armando Collectie en geïnspireerd op de oude Hollandse meesters. De kamer met de verwijzing naar De bedreigde zwaan van Jan Asselijn (Eregalerij Rijksmuseum) is adembenemend. En de kolibries die voor een aantal werken van Armando lijken te zweven zijn fascinerend. Een prachtig werk is La Vie dans L’Eden met de zeven dodelijkste slangen ter wereld dat door Damien Hirst is uitgeleend. Hirst kocht in 2015 overigens alle opgezette beesten en foto’s van hun galerietentoonstelling in Londen.
Helaas was ik net te laat om naar Armando zelf te luisteren met zijn voorstelling Dierenpraat, maar op tijd voor een heerlijke wortel-rabarbersoep in het naastgelegen restaurant De Veldkeuken.
