Aneksja Krajobrazu

Laatste issue

No. 38 Zomer 2025 25,00

Maria Piniń­ska-Bereś

Pretty Brilliant Women in the Arts

Artikel
No. 38 •

Vrouwen hebben kunst gemaakt door een geschiedenis heen die hen lange tijd negeerde – toen de eerste edities van canonieke boeken als Jansons History of Art en Gombrichs The Story of Art werden gepubliceerd, kwam er geen enkele vrouwelijke kunstenaar in voor. Met de serie Pretty Brilliant: Women in the Arts willen we heel maken wat lange tijd een half verhaal was en breiden we de canon uit met 583 vrouwelijke kunstenaars, onder wie Maria Piniń­ska-Bereś.

Maria Pinińska-Bereś, Annexation of the Landscape, (performance tijdens plein-air kunstbijeenkomsten van jonge kunstenaars en theoretici in Świeszyno bij Miastko), 1980 | © Fundacja im. Marii Pinińskiej-Bereś i Jerzego Beresia
Fig 1. Maria Pinińska-Bereś, Annexation of the Landscape, (performance tijdens plein-air kunstbijeenkomsten van jonge kunstenaars en theoretici in Świeszyno bij Miastko), 1980 | © Fundacja im. Marii Pinińskiej-Bereś i Jerzego Beresia
tekst: Ksenia Kwiecińska

De beeldtaal van Maria Pinińska-Bereś (1931-1999), die aanvankelijk werd opgeleid in de klassieke beeldhouwkunst, ging steeds meer uit van gewichtloze en beweeglijke materialen. De Poolse kunstenaar, gedreven door een behoefte aan totale artistieke autonomie – ‘Want ik heb er altijd van gedroomd om mijn sculpturen te kunnen dragen zonder enige hulp (van welke man dan ook)’ – richtte zich op vormen waarvan ze geloofde dat die haar in staat zouden stellen om onafhankelijk op te treden: papier-maché, spons, multiplex en stof werden allemaal de kernmaterialen van haar sensuele, humoristische, fantastische en tegelijkertijd diep kritische oeuvre.

Met Table I am Sexy (1969), een compositie van drie vrouwelijke lichaamsdelen van papier-maché en gerangschikt op een tafel versierd met een vlaggetje met de titulaire zin, wees de kunstenaar op de plaats van een vrouwelijk lichaam als ondergeschikt aan en beperkt door het geweld van mannen. In haar latere performancekunst, zoals Landscape Annexation (1980) – waarbij ze, gehuld in haar kenmerkende babyroze en gewapend met een roze vlag, door een reeks stenen rond een heuvel positioneerde – markeerde ze haar plek en eiste een ruimte voor zichzelf op als beeldend kunstenaar en vrouw.

Fig 2. Maria Pinińska-Bereś

Pinińska-Bereś hield zich intensief bezig met thema’s als vrouwelijke lichamelijkheid, seksualiteit, erotiek en vrijheid, en vestigde zich al snel als een gedurfde en fantasierijke pionier van de feministische kunst in Polen, wat interessant genoeg niet haar oorspronkelijke doel was. Pinińska-Bereś groeide op in een omgeving die het best gekarakteriseerd kan worden als patriarchaal en traditioneel katholiek. Ze behoorde tot een generatie die volwassen werd ten tijde van het stalinisme en de censuur – de artistieke praktijk kwam eerst naar voren als een plek voor emancipatie en persoonlijke verkenning, en pas daarna als een studie van het vrouw-zijn. Zoals ze zelf schreef: ‘Tekenen over mezelf betekende putten uit mijn eigen ervaringen – en de “ik” was een vrouw.’

Maria Pinińska-Bereś is te zien in See All This #38: Pretty Brilliant Women in the Arts vol. III. Bestel hier een exemplaar.

Recente verhalen