Word jij ook Vriend van See All This?
1 jaar voor € 54,95,-
Kies je eigen welkomstcadeau!
In het nieuwe nummer van See All This magazine interviewt Nina Siegal drie uit Syrië gevluchte kunstenaars. Maar er zijn ook kunstenaars in Syrië achtergebleven. Op deze pagina portretteert Nina een aantal kunstenaars die nog steeds in Syrië wonen en werken en die in al die chaos niet alleen proberen te overleven, maar ook nog hun artistieke hart te laten spreken.
Issa Touma
Naast fotograaf en filmmaker heeft Issa Touma ook een galerie in het centrum van Aleppo en reist hij de wereld over om het werk van Syrische kunstenaars onder de aandacht te brengen.
Veel kunstenaars hebben Syrië verlaten om zichzelf en hun gezin in veiligheid te brengen en vonden onderdak in andere landen. Anderen besloten de oorlog te trotseren en te blijven. Issa Touma, fotograaf en curator, die een galerie heeft in het centrum van Aleppo, de grootste stad van Syrië en een van de oudste steden ter wereld, tevens de plaats waar de burgeroorlog in juli 2011 begon, is een van die moedige mensen.
In het hart van de duisternis blijft Touma zijn eigen werk maken: foto’s, die onder andere zijn opgenomen in de collectie van het Britse Victoria and Albert Museum, en filmdocumentaires. Zijn videodagboek The War Outside My Window is een bijzonder verslag van binnenuit van de eerste negen dagen van de opstand van 2012 in Aleppo, met beelden van straatgevechten die hij vanuit zijn eigen keukenraam vastlegde.
Touma reist regelmatig naar het buitenland om het werk van andere Syrische kunstenaars onder de aandacht te brengen. Ook geeft hij lezingen over de situatie in zijn vaderland.
In Aleppo organiseert Touma het International Photo Festival – de laatste editie vond plaats in 2014. En in Le Pont Gallery probeert hij, als het geweld het toelaat, elke drie maanden een nieuwe tentoonstelling te regelen. Daarnaast is hij is een van de initiatiefnemers van Art Camping, een project om burgers in Syrië aan te moedigen zelf kunst te maken, als verzet tegen de culturele onderdrukking. De resultaten worden via social media gedeeld, ‘om een stem te geven aan de gewone mensen die in stilte sterven’.
Werk van Issa Touma.
Sabhan Adam. Foto: Issa Touma
De Syrische schilder en beeldhouwer Sabhan Adam (1973) is autodidact en had solotentoonstellingen over de hele wereld. Hij woont in Damascus en heeft al in geen maanden meer contact gehad met zijn galeriehouder Issa Touma.
Toen de Syrische fotograaf en curator Issa Touma dit voorjaar in Singapore de tentoonstelling Postcard from Syria: Art is Peace organiseerde, had dat nogal wat voeten in de aarde. Voordat de kunstwerken van vijf Syrische kunstenaars konden worden ingevlogen, hadden ze in Syrië al een moeizame en lange reis achter de rug. Met bussen, auto’s en soms zelfs te voet werden ze vanuit Damascus en Homs, over onveilige en stoffige wegen, naar Aleppo gebracht, waar Issa Touma woont en werkt, om vervolgens via Beiroet in het vliegtuig naar Singapore te worden geladen.
Sabhan Adam was een van de kunstenaars in deze tentoonstelling. Hij woont in Damascus en had, voordat de oorlog uitbrak, solotentoonstellingen over de hele wereld. ‘Europese galeriehouders kwamen naar Damascus om alles te kopen wat in zijn huis hing,’ herinnert Touma zich. In 2010 werd er op een veiling van Christie’s nog een werk van Adam verkocht voor 30.000 dollar. Hij heeft nu al een paar maanden geen contact meer met Adam gehad: ‘De oorlog heeft ons gescheiden.’
Adams figuratieve schilderstijl kenmerkt zich door figuren met een gezicht dat op de een of andere manier is vervormd – ze hebben drie ogen, of hun neus rijst als een slurfje uit hun voorhoofd op – en de beelden zijn donker en rauw. Op Adams website wordt zijn werk beschreven als ‘een massa menselijke monsters’ die het gevolg is van ‘de gevangenis van het absurde bestaan’.
Werk van Sabhan Adam.
Hagop Jamkochian. Foto: Issa Touma
Hagop Jamkochian maakte in de afgelopen vijf jaar in zijn huis en atelier in Aleppo zo’n 25.000 schilderijen. Hij maakt geen gebruik van internet en komt zelden zijn huis uit.
De Syrische Hagop Jamkochian studeerde civiele techniek aan de Amerikaanse universiteit van Libanon, maar besloot dat hij iets anders wilde. Hij werd kunstenaar en docent, en gaf van 1994 tot 2004 les aan de Armeense kunstacademie.
Toen de oorlog in Syrië uitbrak, besloot Jamkochian in Aleppo te blijven. ‘Hij heeft geen internet en geen telefoon, en het is dus onmogelijk om hem nu zelf te spreken,’ zegt Issa Touma, curator van Le Pont Gallery in Aleppo en een goede vriend van Jamkochian. Touma vertelt ons dat Jamkochian zich niet gek laat maken door de bombardementen en dat hij gewoon doorwerkt: ‘Hij schildert van 7 uur ’s morgens tot 7 uur ’s avonds, tot het donker wordt; dan gaat hij slapen. Hij schildert en schrijft dan over wat hij heeft geschilderd; soms schrijft hij 1 pagina en soms 12. Alles bij elkaar schreef hij de laatste vijf jaar meer dan 50.000 pagina’s vol.’ Jamkochian heeft een klein pensioen. Zijn werk kan hij op dit moment niet tentoonstellen, dus ook niet verkopen. ‘Het geld dat hij heeft geeft hij uit aan verf, nog eerder dan aan eten,’ zegt Touma.
Voor iemand die zich in een oorlogsstad verstopt, zijn de schilderijen nog verrassend levendig en kleurrijk. Op de achterkant van een van zijn schilderijen schreef hij: ‘De primitieve mens luistert naar zijn diepste gevoelens in harmonie met de natuur.’ Alsof er niet dagelijks om hem heen chaos heerst. ‘Dit is zijn manier om het draaglijk te maken,’ zegt Touma, ‘Hij bedenkt zijn eigen landschap, zijn eigen manier van leven – kalmte te midden van de chaos.’
Werk van Hagop Jamkochian.
Reacties op Zij die in Aleppo bleven