Tuinieren voor de geest

In haar baanbrekende boek Tuinieren voor de geest verklaart psychiater Sue Stuart-Smith de therapeutische werking van tuinieren: terwijl wij voor planten zorgen, zorgen zij eigenlijk voor ons. Lees hier 10 manieren om te ontdekken hoe helend tuinieren kan werken.

tekst SUE STUART-SMITH

1. ZAAI

Door het zelf opkweken van planten uit zaad raakte ik verslingerd aan tuinieren. En zelfs nu maakt het wonder van ontluikend leven me iedere keer blij. Door je tuin deels te beginnen vanuit zaad, schep je als het ware nieuw leven. In zaad ligt de toekomst al besloten en dit aspect van tuinieren kan helpen in tijden dat het leven onzeker voelt. Ik ken weinig dingen die zo simpel zijn, maar zoveel positieve verwachting oproepen en zo’n krachtig resultaat opleveren. Nog niet zoveel ervaring met tuinieren? Begin dan met zaadjes die je gegarandeerd blij zullen maken: Oost-Indische kers en zonnebloemen zijn heerlijk kleurrijk en makkelijk te telen.

2. VERTRAAG

Het aanhoudende tempo van het stadsleven en de verleiding van moderne technologie hebben geleid tot een onderwaardering van de langzamere ritmes van de natuur. In de tuin moet je je overgeven aan het tempo van de planten. Als je jezelf toestaat om in het nu te zijn, kan tuinieren een meditatief effect hebben en kun je vertraagde tijd ervaren. Het ritmische en repetitieve van wieden, schoffelen en zaaien maakt deze activiteiten heel geschikt om mindful uit te voeren. Voor mij is tuinieren een manier om mijn geest te kalmeren en te ontspannen, en vaak merk ik dat de wirwar in mijn hoofd oplost naarmate de emmer met onkruid voller wordt.

Michiel Blumenthal, Zonnebloemen, 2023

3. VERBIND

De aardse tastbaarheid van tuinieren kan een goed tegengif vormen tegen het staren naar een scherm. Carl Jung, de beroemde psychoanalyticus, zag de waarde van tuinieren omdat hij geloofde dat het moderne leven de mens had vervreemd van de ‘donkere moederlijke, aardse grond van ons leven’. Jung beschreef een eeuwenoude emotionele en spirituele band met de aarde die ons in contact brengt met het mysterie van hoe leven wordt geregenereerd en in stand gehouden. We hebben ook een oude lichamelijke band met de aarde omdat we in de loop van onze evolutie als soort mee-evolueerden met een groot aantal ‘goedaardige’ bacteriën die in de bodem leven. Deze organismen spelen een belangrijke rol bij het stimuleren van gezonde activiteit in ons immuunsysteem, en uit onderzoek blijkt dat één bacterie in het bijzonder, Mycobacterium vaccae, helpt om het niveau van de stemmingverhogende neurotransmitter serotonine in de hersenen te verhogen.

4. SPEEL

Door te tuinieren kun je het plezier ervaren van iets scheppen. De tuin is een ‘tussenruimte’ – een plaats waar ons diepste, dromerige zelf en de echte wereld elkaar kunnen ontmoeten en we ons, als een spelend kind, kunnen verliezen in het simpelweg dingen laten gebeuren. Een van de grootste studies naar ouder worden in de VS, uitgevoerd door de Harvard universiteit, liet zien dat mensen die creatieve uitlaatkleppen ontwikkelden toen ze in de vijftig waren, drie keer meer kans hebben om gezond tachtig te worden dan zij die dat niet hadden gedaan. Er zijn meerdere verklaringen voor. Een daarvan is dat ons zelfbeschikkingsvermogen groter wordt als we een deel van onze wereld zelf kunnen vormgeven, en een andere kan verband houden met het vrijkomen van een in de hersenen aangemaakte zenuwcelstimulerende factor (BDNF). Het opgaan in creatieve spelmomenten wordt in verband gebracht met verhoogde niveaus van BDNF, dat werkt als meststof in de hersenen en zorgt voor gezonde groei en herstel van neurale netwerken.

Lees het hele artikel in See All This #30 – Paradise Found met Piet Oudolf.
Bestel het nummer hier >

headerbeeld: Howard Sooley, Derek Jarman’s Prospect Cottage Garden at Dungeness, Kent, UK, from 1986, 1993, te zien in de tentoonstelling Garden Futures: Designing with Nature in het Vitra Design Museum, Weil am Rhein