TOP 5 – Meest spraakmakende kunstvernielingen

Misschien niet verrassend: de twee meest aangevallen schilderijen zijn van de populairste Nederlandse kunstenaars Rembrandt en Van Gogh. Vandalen hopen zo op zoveel mogelijk publiciteit. Maar wat verklaart iemands agressieve gedrag jegens de  kunst van Barnett Newman of portretten van de Nederlandse meester Van der Helst?

>>> Op 21 maart geeft kunstenaar Barbara Visser een lezing over Who’s Afraid of Red, Yellow and Blue III (1967) in De Balie, Amsterdam.

#1: Rembrandt – De Nachtwacht

De Nachtwacht (1642) in het Rijksmuseum is drie keer aangevallen. Op 13 januari 1911 sneed een man door het doek met een schoenmakersmes; op 14 september 1975 liet een man met een broodmes grote zigzagsneden achter; op 6 april 1990 sproeide een man zoutzuur op het schilderij met een plantenspuit. Het schilderij werd na elke aanval gerestaureerd. (Rembrandt roept overigens wel vaker agressie op: In 1985 werd in de Hermitage in St. Petersburg het schilderij Danae  lelijk beschadigd toen iemand zwavelzuur over het werk gooide en het daarna bewerkte met een mes).

Rembrandt van Rijn, De Nachtwacht (1642), Collectie Rijksmuseum

#2: Barnett Newman – Who’s Afraid of Red, Yellow and Blue III

Gerard Jan van Bladeren, een Nederlandse vandaal, schijnt een serieus probleem te hebben met het werk van de Amerikaanse abstracte expressionist Barnett Newman. In 1986, toen Van Bladeren 31 was, liep hij het Stedelijk Museum binnen en bewerkte Newman’s Who’s Afraid of Red, Yellow and Blue III (1967) met een groot mes. Hij kreeg vijf maanden gevangenisstraf en drie maanden voorwaardelijk. De restauratie van het schilderij duurde vier jaar en kostte zo’n € 300.000, maar Van Bladeren voelde dat ‘zijn toedracht aan het werk’ blijkbaar was miskend en keerde terug naar het Stedelijk in november 1997, met de intentie om het werk nogmaals toe te takelen. Het was dit keer niet geëxposeerd, dus bewerkte hij Newmans monochroom donkerblauwe Cathedra (1951). Het wordt sindsdien achter plexiglas getoond.

Barnett Newman, Who’s Afraid of Red, Yellow and Blue III (1967-68), collectie Stedelijk Museum Amsterdam

Barnett Newman, Cathedra (1951), Collectie Stedelijk Museum Amsterdam

#3: Vincent van Gogh – La Berceuse

Net voor sluitingstijd op 6 april 1978 werd een Nederlandse kunstenaar zo kwaad over zijn niet-betaalde uitkering dat hij drie sneden  van 30 à 40 centimeter lang maakte in La Berceuse (1889), Van Goghs portret van Augustine Roulin. In diezelfde maand liep een andere vandaal het Van Gogh Museum ernaast binnen en bewerkte Zelfportret met grijze hoed (1887) twee keer met een mes voordat hij werd overmeesterd door de bewaking.

Vincent van Gogh, La Berceuse (1889), Collectie Van Gogh Museum

#4: Bartholomeus van der Helst – Viering van de Vrede van Munster

Op 25 juni 2006 spatte een 69 jaar oude Duitser en serie-vandaal Joachim Bohlmann aanstekervloeistof op Viering van de Vrede van Munster (1648) van Van der Helst met de bedoeling het in de fik te steken. Het was op dat moment te zien in Het Rijksmuseum. De schade bleef beperkt tot de vernislaag en was gemakkelijk te restaureren. Bohlmann kreeg een straf van drie jaar, waar werd vervroegd vrijgelaten omdat hij terminaal ziek was. Een andere vandaal viel in 1989 een ander schilderij van Van der Helst aan in het Rijksmuseum, ditmaal met een mes.

Schuttersmaaltijd ter viering van de Vrede van Munster, Bartholomeus van der Helst (1648), Collectie Rijksmuseum

#5: August Rodin

Op 17 januari 2007 stolen een paar dieven De Denker van Rodin uit het Singer Museum in Laren, samen met zes andere bronzen beelden uit de beeldentuin, met de intentie om het brons te laten smelten. De Denker werd twee dagen later teruggevonden; de andere beelden waren toen al vernietigd. De Denker was er ook niet best aan toe: een been was verdwenen, met een slijptol was een arm bijna afgesneden en met een moker was geprobeerd het gezicht onherkenbaar te maken. Het meesterwerk is gerestaureerd – maar voor de veiligheid wordt het alleen nog binnen getoond.

Rodin, De Denker (1906)