Schuchtere Edith, sensuele Judith

In het Gemeentemuseum Den Haag hangt Judith I, het beroemde schilderij van Gustav Klimt nu naast Egon Schiele’s Portret van Edith. Vanaf zaterdag kunnen liefhebbers het werk komen bewonderen.

Het lijkt op het eerste gezicht best een lieflijk werk. Een mooie vrouw, half ontkleed, geschilderd in goud en vloeiende lijnen. Wie echter beter kijkt ziet dat we hier te maken hebben met een wreed tafereel: de vrouw, Judith, heeft het bebaarde hoofd van generaal Holofernes in haar hand, zojuist hoogstpersoonlijk door haar eraf gehakt met twee krachtige slagen van een zwaard.

Judith I,  één van de bekendste schilderijen van de Oostenrijkse schilder Gustav Klimt, is vanaf aanstaande zaterdag te zien in Gemeentemuseum Den Haag. Het schilderij uit 1901 is een bruikleen van de Österreichische Galerie Belvedere in Wenen en volgens directeur Benno Tempel van het Gemeentemuseum ‘een droom die uitkomt. Het schilderij verlaat Wenen zelden.’

Schuchtere Edith en sensuele Judith, samen in het Gemeentemuseum Den Haag. Foto: Kristine Nørgaard Andersen.

Jugendstill

De Oostenrijkse schilder Gustav Klimt (Wenen 1862- Wenen 1918) was  een van de meest prominente leden van de Wiener Secession, de Weense Jugendstillbewegung waartoe ook Egon Schiele behoorde. In het Gemeentemuseum wordt Judith I  getoond in combinatie met het Portret van Edith van Schiele, volgens Tempel omdat beide werken mooie tegenhangers van elkaar zijn, maar ook omdat hun oeuvres zowel thematisch als stilistisch aan elkaar verbonden zijn: ‘Ze shockeerden de samenleving regelmatig met hun expliciete erotische schilderijen en tekeningen.’

De ongenaakbare Judith in Judith I redt volgens het verhaal in de Bijbel de stad Betulia van kolonel Holofernes, die met zijn leger rondtrekt om al plunderend en moordend de wereld te veroveren. Als de stad na drie dagen belegering bijna bezwijkt, besluit de weduwe Judith in te grijpen en de kolonel dronken te voeren: ‘Toen liep ze naar de bedstijl vlak bij Holofernes’ hoofd, nam daar zijn zwaard weg,  ging naar het bed toe en pakte hem bij zijn haren beet. Ze zei: ‘Geef me nu kracht, Heer, God van Israël!’ en hakte met al haar kracht Holofernes met twee slagen het hoofd af.’ (Judith, Vers 7)

Fragiel

Nee, dan de Edith van Schiele, die is een stuk bedeesder. Schiele portretteerde zijn vrouw Edith in 1915 vlak voor hun huwelijk, in een fragiele pose, als een bijna schuchter en bedachtzaam meisje. Ze draagt een gestreepte jurk, die zij van gordijnstof speciaal voor haar bruiloft maakte. Het schilderij straalt een zekere tragiek uit, alsof Schiele een voorzienende blik had: drie jaar na het portret sterft Edith – zwanger van hun kind – samen met haar man aan de Spaanse griep.

Judith I  en Portret van Edith zijn tot 19 juni te bewonderen in het Gemeentemuseum.