Roofdier | Koos Breukel

Achttien jaar lang fotografeerde Koos Breukel het opgroeien van zijn zoon. De foto’s worden nu tentoongesteld in Huis Marseille. Joris van Casteren interviewde Breukel over deze intense serie van een vader achter de lens. ‘Hij is net een roofdier dat zijn prooi scherp in de gaten houdt.’

Een goede vriend

‘Zie mij als een slechte vader maar beschouw me ook als een goede vriend,’ zei Koos Breukel vier jaar geleden tegen zijn toen veertienjarige zoon Casper. Die vond dat prima: ‘Want zo dacht ik er eigenlijk toch al over.’ Doorsnee is de band tussen deze vader en zijn zoon nooit geweest. Een gevolg van de ingewikkelde verhouding die de portretfotograaf erop nahield met Caspers moeder, een videokunstenares die anoniem wil blijven.

De liefde tussen die twee laaide op toen Breukel in zijn Amsterdamse woning annex studio een portret van haar schoot voor de kunstenaarsmanifestatie Xplosie! Hoezo nix? Showreel van een nieuwe generatie. Ze was toen komen voorrijden in een ‘enorme Amerikaanse slee’, herinnert Breukel zich. Hij had de vrouw een keer eerder gezien. Bij haar thuis, waar hij met collega Rineke Dijkstra, een vriendin van de videokunstenares, op bezoek was. ‘Ik vond het een imposant iemand, een zeer mooie vrouw.’ Na afloop van de fotoshoot gingen ze naar het circus. ‘Ze vond mij meteen leuk maar we hadden alle twee nog een relatie. Rineke heeft toen ook nog gezegd: rustig aan, jongens.’

Koos Breukel, Casper, Vinkeveen (2008)

Alles begon uit elkaar te vallen

Breukel kampte in die tijd met lichamelijke en psychische klachten als gevolg van een ongeluk twee jaar eerder in de Schipholtunnel, waarbij een dode was gevallen. Hij en zijn assistent waren onderweg naar Den Haag om zakenvrouw Sylvia Tóth te fotograferen. In de tunnel schampte de assistent een auto. Die sloeg over de kop en botste tegen de tunnelwand: door de achterruit vloog een vrouw naar buiten. ‘Ik kreeg de apparatuur die achterin lag over me heen,’ vertelt Breukel. Hij kroop naar buiten en ontfermde zich over zijn assistent die in shock verkeerde. Toen zag hij de vrouw liggen, in een roodkleurende plas benzine. Na die gebeurtenis, zegt Breukel, ‘begon alles een beetje uit elkaar te vallen.’

Zijn vader overleed in 1995, kort daarna twee van zijn beste vrienden: fotograaf Eric Hamelink en Michael Matthews, een Amerikaans theatermaker die aan aids leed. Matthews’ huiveringwekkende metamorfose van weldoorvoede jongeman tot wandelend skelet ving Breukel in beelden. Die werden door het Stedelijk Museum Amsterdam aangekocht en in boekvorm uitgebracht onder de titel Hyde (1996). De videokunstenares maakte deel uit van de entourage van Rob Scholte, die twee maanden na Xplosie! beide benen verloor bij een ontploffing van een bom in zijn auto. Het leidde tot spanningen die de relatie tussen haar en Breukel niet ten goede kwamen.

Huckleberry Finn

Maar uit het spel van aantrekken en afstoten kwam tenslotte een kind. Op 28 maart 2000, zij was intussen verhuisd naar een pittoreske bouwval aan de rand van het kunstenaarsdorp Bergen, werd Casper in het ziekenhuis van Alkmaar geboren. ‘Ik was niet het type om mee te puffen of haar hand vast te houden,’ geeft Breukel toe. Tijdens de geboorte verschool hij zich achter zijn Hasselblad en drukte af; de eerste foto van wat het project Zoon zou worden. De snijdende blik van de boreling keert in veel van de latere portretten terug. ‘Casper heeft een waanzinnig goede expressie,’ zegt Breukel. ‘Hij is net een roofdier dat zijn prooi scherp in de gaten houdt.’ Breukel wilde hun zoon Huckleberry Finn noemen, de titelheld uit de boeken van Mark Twain die hij vroeger las. ‘Een gozer die de hele dag in bomen zit, een beetje vist en wat rondstruint.’ Zij vond het geen goed plan. Het werd Casper. Later legde de moeder aan de zoon uit waarom. Casper: ‘Omdat als mijn moeder een jongen was geweest, mijn oma haar Casper had genoemd.’

Lees het hele artikel in See All This magazine #11. Te koop via de online shop of in de betere boekhandel en museumwinkel.

De tentoonstelling Koos Breukel / Zoon is te zien t/m 2 december in Huis Marseille, Amsterdam.