Rembrandtspotter worden? | De Rembrandt-checklist

In het handboek van Samuel van Hoogstraten, een vlijtige leerling van Rembrandt, staan de fundamenten van de schilderkunst, gebaseerd op Carel van Manders beroemde Schilder-boeck uit 1604. Ernst van de Wetering, een van de grootste Rembrandt-kenners ter wereld die we spraken voor het nieuwe lentenummer, past deze gronden toe op Rembrandt. Want zo leren we echt kijken naar het genie.

Jacob zegent de zonen van Jozef, 1656, Gemäldegalerie Kassel, en Meisje in een schilderijlijst, 1641, Koninklijk Paleis Warschau

Over sorteren en schikken van kleuren

“Rembrandt was geen colorist. Hij hield van rood en dat is het zo ongeveer. Hij paste zelf ‘bevriende kleuren’ toe, kleuren die in elkaars verlengde liggen. Beetje roze, violet en lichtblauw. Ook hield hij van wittig. Neem Jakob zegent de zonen van Jozef (1656), die heeft de mooiste mouw uit de kunstgeschiedenis.

Rembrandt dacht in de eerste plaats in licht, niet in kleur. Maar àls je dan rood van Rembrandt krijgt, dan is het een feest en een verrassing, zoals bij Meisje in een schilderijlijst (1641). Dit werk lag in een Zwitserse kluis totdat een oeroude dame van 104 haar naar Polen smokkelde, waar het werk oorspronkelijk vandaan kwam.”

Het feest van Balthazar, circa 1635, National Gallery Londen

Over attitude

“Als je nu vraagt waar Rembrandt een genie in was, dan was het in houding, ofwel attitude. Er is geen mens geweest die zo feilloos een fysieke houding kon bedenken die bij een bepaalde emotie past.”

De Nachtwacht is hierdoor een ruïne – Ernst van de Wetering

De Nachtwacht, 1642, Rijksmuseum Amsterdam

Over ordonnantie

“Ordonnantie heeft te maken met de manier waarop verschillende onderdelen ten opzicht van elkaar in de ruimte zijn geplaatst en hoe vervolgens het licht erop valt. Over ordonnantie is veel gesproken als het over Rembrandts beroemdste werk De Nachtwacht gaat. Maar juist in dit opzicht is De Nachtwacht mismaakt. Dat komt omdat er in het verleden links een deel is afgesneden: een ramp voor de beleving van het schilderij. Kijken doet ieder mens van linksonder naar rechtsboven; je verkent vanuit die linkerzijde de ruimte van het gehele schilderij en uitgerekend dat deel ontbreekt. Van een kopie weten we dat Rembrandt juist de diepte van de overkant van een gracht aangaf. De Nachtwacht is hierdoor een ruïne. Ook omdat de compositie niet meer asymmetrisch is, en juist dat streefde Rembrandt meestal na.”

Over dieren, proportie, licht en meer

Lees de alle 10 gronden in See All This #13! Daar vind je ook het interview met Ernst van de Wetering: “Nee, bescheiden was Rembrandt niet, hij was onmiskenbaar trots. Maar hij besefte dan ook welke uitverkoren plek hij zou innemen.”

Bestel het nummer hier.

“Gisteren ging ik naar Amsterdam om Alle Rembrandts te kunnen zien. Onderweg las ik het mooie artikel in See All This en keek beslist met bewustere ogen naar het geniale werk. Dank Ernst van de Wetering en Nicole Ex.”

“Vrijdag viel See All This in de bus en ik heb het direct gelezen. Het interview met Ernst van de Wetering sprong er uit. Een mooie vorm en prachtige informatie.”