Muzenkoppels #1 | Lee Miller & Man Ray

In aanloop naar het verschijnen van het grote ‘Zomer van de Liefde‘-nummer van See All This, delen we elke dag een klassiek muzenpaar. Vandaag: de fotografen Lee Miller & Man Ray.

tekst: Daan Heerma van Voss

Zij, een model dat de mannen van zich af moest slaan, zag hem zitten in le Bateau Ivre, een rokerige bar in Parijs. Ze werd meteen verliefd. ‘Als hij je hand pakte of je aanraakte,’ zei Lee Miller (1907-1977) later, ‘voelde je een soort magnetische hitte.’ Hij, Man Ray (1890-1976), was een fotograaf die zich in de hoogste culturele cirkels van Parijs bewoog en bevriend was met mensen als Salvador Dalí, Jean Cocteau en Marcel Duchamp.

‘Mijn naam is Lee Miller,’ zei ze, ‘en ik ben je nieuwe student.’ Hij antwoordde dat hij geen studenten had en de volgende dag naar Biarritz zou vertrekken. ‘Ik ook,’ zei ze terug. Ray moedigde Miller aan om haar interesse in fotografie te volgen, samen gingen ze de straten in Montparnasse op, en ontdekten een nieuwe fotografische techniek, solarisatie genaamd, waarmee je geportretteerde mensen een spookachtige glans kon geven. (Critici houden vol dat het meer haar uitvinding is geweest dan de zijne.)

Man Ray (links), Lee Miller door Man Ray (rechts)

Haar lippen en ogen

Maandenlang probeerde hij haar te overtuigen met hem te trouwen, maar ze weigerde. Op een dag, toen zij met door hem weggegooide negatieven in de weer was, verloor hij zijn kalmte en zette haar op straat. Dat liet Miller zich niet zomaar gebeuren, ze vertrok naar New York. Ray raakte in een depressie, en de enige manier waarop hij zijn verdriet wist vorm te geven, was door het maken van kunstwerken in haar nagedachtenis, van haar lippen, haar ogen, haar gezicht.

Man Ray, Indestructible Object, 1923

Het meest tragische voorbeeld hiervan is de metronoom die hij in 1932 maakte. Zijn beschrijving: ‘Knip het oog van een geliefde die verdwenen is uit een foto, maak het oog vast aan de wijzer van de metronoom, en pas het gewicht aan totdat je het gewenste tempo hebt gevonden.’ Het oog van Miller bleef hem aanstaren, totdat hij het voorwerp in 1957 vernielde.

Lee Millers oorlogscorrespondentie-paspoort

Iconische fotojournalist

Tegen die tijd was Miller een iconische fotojournalist geworden, de enige vrouwelijke fotograaf die zonder begeleiding mocht reizen door de Europese oorlogszones, door verwoeste steden en dorpen, door concentratiekampen, ze legde alles vast. Het zou jaren en jaren duren voordat Miller en Ray elkaar weer tegen het lijf liepen, op een feestje. Hun liefde nam een nieuwe vorm aan, die van vriendschap. Zij was degene die zijn rolstoel voortduwde, op weg naar een van zijn laatste exposities.

Mogen we nog van de muze houden? Lees hier.

Koop See All This magazine #18 ‘Zomer van de Liefde 2020’ hier.