In Emmen bevindt zich een werk van Robert Smithson, een van ’s werelds meest beroemde land art kunstenaars. Hoewel het oorspronkelijk de bedoeling was dat de sculptuur na verloop van tijd weer op zou gaan in de natuur, wordt die nu onderhouden door lokale liefhebbers.
Foto’s: Kristine Nørgaard Andersen.
Robert Smithson (1938-1973) werd vooral bekend met zijn Spiral Jetty, een spiraalvormige pier die hij in 1970 maakte in het Great Salt Lake in Utah. Een werk dat inmiddels is uitgegroeid tot hét symbool van land art.
Minder bekend is dat Smithson ook een werk maakte in een afgegraven deel van een zandgroeve in Emmen, in 1971, in het kader van de manifestatie Sonsbeek buiten de perken.
Broken Circle/Spiral Hill bestaat uit een opengewerkte cirkel op de grens van water en land, waarvan het deel in het water zodanig is opgehoogd dat er een soort halfronde landtong is ontstaan. Landinwaarts herhaalt de tong zich in een kanaaltje. Op het land in het midden van de cirkel ligt een grote zwerfkei. Aan de oever staat de Spiral Hill, een kegelvormige zandheuvel van 23 meter hoog die beklommen kan worden langs een omhoog draaiend, spiraalvormig pad.
Robert Smithson schreef zelf over de totstandkoming van dit werk: ‘De tentoonstelling zou eigenlijk plaatsvinden in een park, en het idee van een object in een park is al een kunstwerk, het is een ingeperkt gebied dat al een soort bewerking heeft ondergaan. Ik wilde geen object opdringen aan zo’n plek, of op wat voor manier dan ook een gebied ontsieren dat al gecultiveerd is. Ik zocht een plek die nog een beetje ruw was omdat Nederland zo pastoraal is, zo grondig gecultiveerd en al zozeer een landschapswerk op zich. Ik wilde een plek vinden die ik kon vervormen, zoals een groeve of een in onbruik geraakt mijnlandschap.’
Smithson was van mening dat zijn werken na verloop van tijd weer op zou moeten gaan in de natuur. Broken Circle/Spiral Hill is een van de weinige projecten van de kunstenaar die bewaard zijn gebleven. Dat is te danken aan Gerard de Boer, eigenaar van de Zand- en Exploitatiemaatschappij Emmen B.V. en beheerder van de zandgroeve waar het werk zich bevindt. De Boer, zoon van Gerard de Boer sr. die het werk in de jaren 70 nog samen met Smithson realiseerde, stort hier al meer dan veertig zand bij om te voorkomen dat het werk verdwijnt.
En dus is Broken Circle/Spiral Hill nog steeds te bezoeken. Voornamelijk dankzij Smithson, maar ook een beetje dankzij Gerard de Boer.
Reacties op Het is eigenlijk niet de bedoeling dat dit kunstwerk nog bestaat
Robert Smithson – Art in Continual Movement (Alauda Paublicaions, 2012)
This book deals with the contemporary relevance of Robert Smitsons oeuvre. His seminal Land Art work Broken Circle/Spiral Hill (Emmen, The Netherlands, 1971) is treated as a case study which opens up to a number of actual topics in contemporary art.