Günther Förg | Rebels als James Dean

Met zijn grote monochromen en lawaaiig gedrag overdonderde Günther Förg (1952-2013) in de jaren 80 de kunstwereld. Geen diepe ideeën, maar kleur en textuur van de kwaststreken bepalen de kracht van zijn werk, ‘zo willekeurig dat het haast banaal wordt.’ In Stedelijk Museum Amsterdam opent 25 mei een overzichtstentoonstelling van de rebelse kunstenaar. 

Tekst: Annemiek Leclaire

Günther Förg in 2012

Brutale kleurvlakken

Günther Förg werd in 1952 in Füssen geboren, een stadje onder München in de Duitse deelstaat Beieren. Op de kunstacademie in München irriteerde Förg zijn medestudenten al door wekelijks een monochroom grijs schilderij af te leveren dat meestal iets weg had van een schoolbord. Hij studeerde af met grote monochrome schilderijen in grijs, zwart, rood en groen. Hij was niet de enige die zo werkte, ook zijn landgenoot Blinky Palermo en de Amerikaanse schilder Robert Ryman maakten monochrome werken, maar anders dan in het abstracte werk van de generatie voor hem, zat er bij Förg geen diep idee achter. De klakkeloze manier waarop hij klare lijnen en kleurvlakken gebruikte, had haast iets ontheiligends. In de woorden van Rudi Fuchs (oud-Stedelijkdirecteur en vriend van Förg): ‘Bij de generatie voor hem kwam de monochromie voort uit conceptuele overwegingen over het wezen der schilderkunst; bij Förg echter had de monochromie iets onbekommerds – ze hadden een bepaalde brutaliteit.’

Günther Förg, Untitled (1973) © Speck Collection, Cologne

‘Een geboren kunstenaar’

Internationale faam kreeg Förg vanaf 1984 met zijn loodschilderijen die hij voor het eerst bij Wim van Krimpen (de latere directeur van de Kunsthal) maakte. Van Krimpen herinnert het zich nog. ‘We hadden allebei geen cent, ik moest geld sturen naar Förg voor het treinkaartje. Daarna zijn we samen in mijn oude auto die plaat lood gaan halen en bonden hem op het dak. Daarmee maakte hij in mijn galerie de eerste loodschilderijen. Er was een klein stukje lood over, maar hij zei: “Ik ben wel klaar.” Ik vond dat zonde en vroeg of hij er niet nog iets van kon maken. Dat werden nog drie kleine loodschilderijtjes. Flip Bool, destijds hoofdconservator van Gemeentemuseum Den Haag, was daar helemaal weg van maar hij mocht maar tot 1500 gulden kopen, en dat was te weinig. Toen heeft hij die drie loodschilderijtjes een voor een aangekocht.’

Günther Förg, Untitled (2008), Massimo de Carlo Gallery, Honkong, Milaan, Londen

Het waren de dagen dat Förg geen eigen studio had maar overal ter plekke werkte. De wanden van de galeries en musea leenden zich goed voor muurschilderingen. Ook die konden op haast nonchalante manier ontstaan. Zo herinnert Van Krimpen zich dat hij op zaterdag een expositie moest openen met werk van Förg, en dat de kunstenaar op donderdag nog niks had, waarop Van Krimpen verf kocht, rollers en kwasten en zei: ‘Potdorie, morgen ga je aan de slag.’ ‘Ik kijk nog steeds met open mond naar de foto’s die van dat werk in internationale catalogici zijn verschenen,’ zegt Van Krimpen. ‘Förg was een geboren kunstenaar.’

Kwetsbare schoonheid

Die klakkeloze manier van werken noemde Förg zelf in een interview eens ‘zo willekeurig dat het haast banaal wordt’. Fans van Förg wijzen erop dat ‘die indruk van lichtheid’ de kracht van het werk is. ‘Door een ‘winterschilder’ te zijn richt je de aandacht op esthetische noties,’ stelt curator Hripsimé Visser. De titel van de tentoonstelling in het Stedelijk: A Fragile Beauty, slaat volgens haar niet op Förgs ‘kwetsbare werk’, maar op de kwetsbaarheid van de perceptie van schoonheid. Förg wilde volgens Ruf en Delahunty tonen dat schoonheid een opvatting is. ‘Ik ben heel benieuwd hoe daar nu op gereageerd wordt,’ zegt Visser. ‘Het is ook een tentoonstelling die vragen wil stellen, we willen zijn werk niet als een gesloten oeuvre presenteren.’

Lees het hele artikel ‘Günther Förg, Rebels als James Dean’ in See All This magazine.

Günther Förg – A fragile beauty, 26 mei t/m 14 oktober, Stedelijk Museum Amsterdam