De volstrekte vanzelfsprekendheid van Richard Long

Meer dan vijftig jaar wandelt Richard Long over de wereld, van Alaska tot de Zuidpool, van Australië tot diep in de Himalaya. En overal waar de kunstenaar komt, laat hij werk achter, van steen, hout, zand of als ingesleten wandelpaadje. Een bijzondere solotentoonstelling van zijn werk is nu te zien in het museum De Pont.

Goed nieuws voor bezoekers van het Tilburgse museum: de kunstenaar achter de iconische Planet Circle, volgens museumdirecteur Hendrik Driessen een echte publiekslieveling, heeft nu een solotentoonstelling in De Pont. ‘Het idee dat met wandelen kunst kan worden gemaakt, opent letterlijk nieuwe werelden’, schrijft het museum als introductie op zijn werk. Het belang van Richard Long is juist daarin gelegen, vertelt Driessen: “Richard Long is voor kunstenaars belangrijk omdat hij halverwege de jaren zestig het atelier uitbrak door buiten te gaan werken.”

Richard Long, Red Slate Line (1986) Foto: Gert Jan van Rooij

Bezoekers van de tentoonstelling in De Pont krijgen een blik in die creatieve denkprocessen van de Engelse kunstenaar die leidden tot die doorbraak, legt Driessen uit: “Hier zie je vervolgens hoe Richard Long concept en ervaring combineert en hoe je bij hem de menselijke maat kunt ervaren. Je ziet in het museum het verhaal dat Long vertelt, door zijn foto’s, tekstwerken en sculpturen. De foto’s vertellen een momentopname gedurende zijn wandeling. Zijn teksten zijn het concept die de wandeling weergeeft en de sculptuur is de menselijke maat, die Richard Long er persoonlijk aan geeft: letterlijk gemaakt met zijn handen. Om dat alles in deze context te ervaren moet je het dus komen zien en ervaren in het museum.”

Iconisch

Bijzonder is ook dat na meer dan een kwart eeuw er voor het eerst weer een solotentoonstelling van zijn werk is. “De Pont is blij dat Richard Long, die hier in 1992 zelf Planet Circle legde, een grote kalkstenen, witte cirkel, weer terug is bij ons. Planet Circle is sinds de opening van het museum een echte publiekslieveling en iconisch voor ons museum. Daarom hoort Richard Long bij ons en omdat De Pont kunstenaars in de diepte volgt, over de jaren heen, zijn we blij dat we ook nu, 27 jaar nadien, voor het eerst een solotentoonstelling kunnen tonen van zijn werk.”

Richard Long, A Line in Scotland (1981)

Ontmoeting

Een recensie in Trouw bestempelt zijn werk als ‘vluchtig’. Zijn werk ademt een opmerkelijke vanzelfsprekendheid, ontdekte kunstenaar Bruno van den Elshout. Hij reisde af naar Londen en interviewde Richard Long voor het nieuwe nummer van See All This: ,,Er is een verschil tussen een interview en een ontmoeting. Ik heb het als een ontmoeting aangevlogen en voorbereid, het was een mooi en gelijkwaardig gesprek van mens tot mens met respect voor zijn statuur en alles wat hij bereikt heeft. Dat kan soms een afstand scheppen, maar dat was hier niet het geval.”

Nutteloos

Het meest bijzondere aan het kunstenaarschap van Long, vindt Van den Elshout: “De volstrekte vanzelfsprekendheid waarmee hij te werk gaat, de dingen die hij doet zou je als nutteloos kunnen zien, maar door die vanzelfsprekendheid heeft het helemaal zijn eigen waarde. Veel dingen worden door marktwaarde bepaald, maar wat hij doet is als zand verkopen op het strand. Economisch gezien in eerste instantie schijnbaar volstrekt irrelevant, maar als je voelt dat je dat moet doen is dat een groot gevoel van bevrijding. Dan heeft het zijn eigen waarde, op zichzelf staand en dan is het niet afhankelijk van of er een tekort aan is of dat je het goed kunt verkopen, de waarde staat op zichzelf. Dat klopt ook met wat hij zegt, dat zijn werk voor zichzelf spreekt. Dat komt door de vanzelfsprekendheid waarmee hij het gemaakt heeft. Dat lukt niet veel mensen.”

Het ervaren van de kunst van Richard Long gaat gepaard met een kalmte die misschien daar wel door komt. “Ik vind zijn werk mooi, vrij, esthetisch, prettig. Er gaat veel rust vanuit door de zorgvuldigheid van de keuze qua ruimte, de grootte van de ruimte en de plek eromheen, dat is allemaal in wisselwerking gecomponeerd”, concludeert Van den Elshout.

Lees het hele interview in het nieuwe nummer van See All This. Bestel hier.

Richard Long, t/m 16 juni in Museum De Pont, Tilburg.

Richard Long – From the river, van 23 februari t/m 19 mei, Kröller-Müller Museum, Otterlo.

Bruno van den Elshout: www.newhorizonsahead.nl