Alle tinten blauw

‘Als je zo ver inzoomt op Maria’s mantel dat er alleen nog maar een monochroom vlak overblijft, dan zie je niet één kleur blauw, maar een heel landschap van blauwtinten: blauw met een beetje wit, warm blauw, groenig blauw, dik blauw, glanzend blauw, dun blauw, onderbroken blauw – taal schiet tekort bij het omschrijven van al deze verschillende tinten’, vertelt Charlotte Caspers in het winternummer van See All This. Voor dit nummer doorgrondt ze het kleurenpalet van het werk Maria bij de fontein van Jan van Eyck.

‘Het blauw is hier niet alleen een kleur, maar ook materie, zoals te zien is aan de pigmentkorrels, de fijne penseelstreken en barsten, craquelures, in het oppervlak. De pigmenten zijn bepalend – ze geven immers de kleur – maar ook de drager, de grondering, de onderliggende verflagen, de hoeveelheid olie die de kunstenaar toevoegde en zelfs zijn persoonlijke handschrift en vaardigheid, zijn van directe invloed op kleurnuances en intensiteit. De kleuren in Jan van Eycks Maria bij de fontein zijn de optelsom van alles. Ze ondersteunen niet alleen het verhaal, de iconografie; hun materialiteit vertelt ook een eigen verhaal, van een andere tijd en van een andere wereld.’

Jan van Eyck, Madonna bij de fontein (detail), 1439, olieverf op paneel, 24,9 x 18,2 cm, Museum voor Schone Kunsten Antwerpen

‘Van Eyck schilderde dit paneeltje bijna zeshonderd jaar geleden. Er is veel te zien, maar het zijn de kleuren die het meest in het oog springen. In middeleeuwse kunst heeft alles een betekenis en kleuren werden niet zomaar gekozen. Vanaf de twaalfde eeuw waren er dankzij de internationale handel meer blauwe pigmenten beschikbaar in onze omgeving. Blauw werd dé kleur om Maria in af te beelden, en omdat Maria de meest geliefde heilige was, werd blauw de meest geliefde kleur.’

Lees meer over de kleuren van Van Eyck in See All This #24 >

foto: Lesly Kanters/SkyHightv