Tien tempels om in te geloven

Dat vrijwel alle kathedralen naast heilige gebouwen ook prachtige en vaak majestueuze kunstwerken zijn, staat vast. Maar niet alle kathedralen en kapellen zijn eeuwenoude werken van vroege meesters. Daarom zetten we in de dagen die in het teken staan van een religieuze traditie een aantal schitterende kathedralen en kapellen op een rij uit de 20e en 21e eeuw. Tien nieuwe tempels om in te geloven.

De Groene Kathedraal – Marinus Boezem (1934)

De Groene Kathedraal (1978-1996) van Marinus Boezem. De Collectie Almere / Museum De Paviljoens – © Foto Vincent Wigbels, Museum De Paviljoens

De groenste kathedraal ter wereld staat in Almere, gemaakt van bomen. Nederlandse beeldhouwer Marinus Boezem ‘bouwde’ in 1987 de Kathedraal van Reims op ware grote na met populieren. In het stuk bos naast de Groene Kathedraal is een uitsparing in dezelfde vorm. Als de kathedraal een ‘natuurlijke dood sterft’, kan op basis van die uitsparing een nieuwe worden gebouwd. Meer werk van Boezem kun je zien in onder meer Boijmans van Beuningen, het Stedelijk in Amsterdam en het Kröller-Müller Museum.

Austin – Ellsworth Kelly (1923 – 2015)

Panorama van Austin model (2015), Ellsworth Kelly, Blanton Museum – Foto: Milli Apelgren

Abstracte schilder en beeldhouwer Ellsworth Kelly werkte graag met heldere kleuren in harde, eenvoudige vormen. De prachtige kapel van zo’n 18 x 22 meter die hij ontwierp moet nog gebouwd worden op het terrein van het Blanton Museum. Kelly overleed eind 2015 en zal het enige gebouw dat hij ontwierp zelf niet kunnen zien.

Art and Religion Room – Meschac Gaba (1991)

Art and Religion Room, Museum of Contemporary African Art (1997–2002), Meschac Gaba

Een meer interreligieuze kapel dan de Art and Religion Room van kunstenaar Meschac Gaba uit Benin zul je waarschijnlijk nergens vinden. Als reactie op de westerse fascinatie met Afrikaanse religieuze rituelen en symbolen bouwde Gaba een houten installatie in de vorm van een kruis. Op de planken staan symbolen uit het christendom, jodendom, hindoeïsme, boeddhisme, islam en traditionele Afrikaanse religies als gelijken naast elkaar.

Sagrada Família – Antoni Gaudí (1852 – 1926)

Sagrada Familia, Barcelona, Spain, Antoni Gaudí – Foto: Bernard Gagnon

Niemand die Barcelona bezoekt kan om de puntige Sagrada Família heen. Er wordt al sinds 1882 bijna onafgebroken aan gebouwd. Architect Antoni Gaudí werkte aan het eind van zijn leven alleen nog maar aan deze basiliek. Hij ging zelf langs de deuren om te collecteren en woonde op het bouwterrein. De Sagrada Família krijgt drie gevels met elk twaalf torens. De gevels stellen de fasen van Christus’ leven voor, de torens symboliseren de twaalf apostelen.

Tempel voor de maan – Jorge Mañes Rubio

Een tempel voor op de maan. Beeld: Jorge Mañes Rubio / DITISHOE.

Stel je voor dat de maan in de toekomst wordt bewoond. Wat gebeurt er als iemand sterft? Of wordt geboren? Wat voor ritueel hoort daarbij? Zoekend naar een antwoord op deze antropologische vragen bouwt Spaanse kunstenaar Jorge Mañes Rubio een tempel voor de maan. Als ‘artist in residence’ bij de European Space Agency denkt Rubio na over wat voor cultuur er op een bewoonde maan zou kunnen ontstaan. Hij laat zich inspireren door kunstenaar als James Turell, maar ook door historische architectuur als piramides, het Pantheon en de Maya tempels. In See All This #4 een uitgebreid verhaal over dit wonderlijke, buitenaardse kunstproject. En bekijk een animatie van dit project hier.

Chapel of Barolo – Sol LeWitt (1928 – 2007)

The Chapel of Barolo, Sol Lewitt and David Tremlett – Brunate Vineyard, La Morra, 1999

Midden tussen de wijngaarden bij La Morra, Italië, staat een opvallend gekleurde kapel. Gebouwd in 1914 kreeg deze Chapel of Barolo in 1999 een make-over van kunstenaars Sol LeWitt en David Tremlett. Minimalistische schilder en beeldhouwer LeWitt maakte veel constructies in eenvoudige basisvormen. Aan de buitenkant van de kapel kun je de felle, levendige kleuren in simpele vormen van LeWitt duidelijk herkennen. Een muurschildering van Sol LeWitt is te zien in het Stedelijk in Amsterdam en in het beeldenpark van het Kröller-Müller Museum staat zijn Six Sided Tower (1993).

Chapelle du Rosaire de Vence – Henri Matisse (1869 – 1954)

Chapelle du Rosaire de Vence, Henri Matisse, 1949

Sober aan de buitenkant, maar prachtig licht dat in drie kleuren door glas-in-lood naar binnen valt. De Chapelle du Rosaire de Vence van Henri Matisse is naar eigen zeggen zijn meesterwerk. De muren zijn geschilderd met abstracte tekeningen van Matisse, die hij vanuit een rolstoel, kwast aan een stok, ontwierp.

La Mise en Abîme – Romain Crelier

La Mise en Abîme, Romain Crelier, 2013, Bellelay Abbey

Dit is geen waterbassin en ook geen glazen plaat. Als je in de zomer van 2013 de Bellelay Abbey in Zwitserland was binnengestapt, had je gezien hoe dit bad vol gebruikte motorolie de halve vloer bedekte. Het kunstwerk heet La Mise en Abîme en is gemaakt door kunstenaar Romain Crelier. Wie in de zwarte olie kijkt, ziet de prachtige gewelven weerspiegeld worden.

Rothko Chapel – Mark Rothko (1903 – 1970)

Rothko Chapel, Mark Rothko, 1971

Ongeacht welk geloof je aanhangt, je bent welkom in de Rothko Chapel in Houston, Texas. Het is tegelijk een heiligdom waar veel gelovigen samenkomsten organiseren of in stilte komen bidden én een kunstwerk. Binnen hangen veertien zwarte schilderijen met een licht gekleurde gloed van Amerikaanse schilder Mark Rothko.

Lichtkunst Dorotheenstadt – James Turell (1943)

Lichtkunst begraafplaats Dorotheenstadt, James Turell, 2016

Lichtkunstenaar James Turell ontwierp tien verschillende lichtinstallaties voor in een herdenkingskapel in Berlijn. Een uur lang tijdens zonsondergang veranderen kapel en altaar langzaam van kleur. Van december 2016 tot en met maart 2017 zijn de lichtshows opnieuw te zien. James Turell werkt momenteel al ruim veertig aan een ander spektakel, middenin de woestijn van Arizona: de Roden Crater.