Interview met Femmy Otten

Het liefst maakt kunstenaar Femmy Otten haar werk van hout; ze voelt zich een archeoloog die de geheugenstructuur van het materiaal blootlegt. See All This sprak met haar over haar werk en het belang van intuïtie: ‘Het maken van kunst is voor mij een heilige daad.’

Je hebt zojuist – in vijf minuten – een zelfportret gemaakt. Lijkt het een beetje?

Ja.

Femmy Otten – Zelfportret in vijf minuten

Lijk je op een ‘echte kunstenaar’?

Ik weet niet hoe een kunstenaar eruitziet en al helemaal niet of ik er zelf op lijk.

Wanneer wist je dat je kunstenaar wilde worden?

Toen ik jong was en herkende dat een ovaal koekje dezelfde vorm had als het embleempje op de koffiemolen bij mijn oma. Ik ontdekte toen dat ik die visuele associaties – dus los van functionaliteit – ontzettend spannend vond. Vanwege de poëtische wereld die het kan oproepen.

Hoe zou je leven eruitzien als je geen kunstenaar was geworden?

Dan was ik zeker geschiedenis gaan studeren. Daarin gaat het voor mij, net als in kunst, om verbanden leggen en zoeken naar patronen.

Met wat voor materiaal werk je het liefst en waarom?

Met hout. Het fascineert me dat het levend blijft en tegelijkertijd vergankelijk is. Ik begin met een boomstam en die wordt steeds lichter tijdens het bewerken ervan. Want weg is weg. Dat proces creëert een ultieme, meditatieve concentratie.

Wat is jouw thema?

De mythe staat centraal in mijn werk. Ik voel me als een archeoloog; het is alsof ik de geheugenstructuur blootleg van het hout waarmee ik werk. Ik laat zien dat elk verleden in feite een constructie is, hoe het heden gevangen is tussen gisteren en morgen.

Hoe denk/hoop je dat mensen zich over honderd jaar jouw werk herinneren?

Als ik nu naar een portret van iemand kijk, dan vertelt dat me elke keer iets anders. Omdat ík verander. Hopelijk blijft mijn werk op diezelfde manier relevant.

Welke prijzen heb je gewonnen?

Ik won in 2013 de Volkskrant Beeldende Kunstprijs. Ik vind dat relatief onbelangrijk. Dat bedoel ik niet ondankbaar, het is wel fijn om erkenning te krijgen.

Gaat kunst over politiek of over God?

Over God. Kunst raakt altijd weer aan het heiligste wat we hebben, namelijk ons bestaan, ons eenmalig leven, onze sterfelijkheid. Het houdt onze menselijke conditie een spiegel voor. Daarom is het maken van kunst voor mij een heilige daad. Kunst is niet logisch, haar waarheid moet geloofd worden. Daarom is de ervaring van een meesterwerk te vergelijken met een religieuze ervaring.

Wat is jouw definitie van kunst?

Poëzie is voor mij een wereldbeeld. Poëtische logica staat dichter bij de wetmatigheid van het leven.

Beschrijf je atelier.

Het is een oude meisjesschool vlakbij zee, met een trappetje midden in de ruimte naar het dak. Daarvandaan kan ik de zee zien. Er hangt een heel harmonieus gevoel. Het plafond heeft geen scherpe hoeken en er valt mooi licht binnen (zonder natuurlicht zou ik niet kunnen werken). De tijd staat er stil.

Uitzicht vanaf werkplek

Hoe ziet je dagelijkse routine eruit als je aan een project werkt?

Ik draai cirkels in mijn studio. Ik kom altijd met een omweg tot de kern. Buiten m’n studio heb ik haast, maar in m’n studio heerst een andere tijdszone. Daar verspeel ik tijd, in een roes. Het is wachten op het moment waarop je een gedachte tot werkelijkheid maakt.

Intuïtie is daarbij heel belangrijk voor mij, want intuïtie rijkt veel verder dan het intellect. Het is geen denkwijze maar een geestesgesteldheid, het gaat het denken te boven.

Heb je vaste rituelen/ bijgeloof?

Ik fiets de heenweg naar mijn atelier voorzichtiger, met het idee dat ik nu geen ongeluk moet krijgen, omdat ik dat werk dat ik in mijn hoofd heb absoluut nog moet maken.

Wie zijn je kunstenaarsvrienden?

Ik heb er veel. Ik houd van kunstenaars die in staat zijn om totale toewijding te genereren, en absolute trouw aan zichzelf, zonder concessies. Ik mag me gelukkig prijzen een aantal heel bijzondere kunstenaars tot mijn vrienden te rekenen.

Verzamel je zelf kunst en van wie?

Als ik veel geld had zou ik dat zeker aan kunst uitgeven. Ik heb een heel mooi schilderijtje van Sanne Rous, dat hangt in mijn woonkamer en daar leef ik mee.

Aan de muur: Sanne Rous Untitled (2012)

Welk kunstwerk zou je graag zelf hebben gemaakt of bedacht?

De glassculpturen van Roni Horn had ik wel willen bedenken en maken. Ik bewonder deze vrouw.

Kan kunst de wereld veranderen?

Ja, zeker. We kunnen onze ervaringen, emoties niet aan anderen geven, of de toeschouwer forceren om de gesuggereerde emoties te voelen. Alleen door persoonlijke ervaring leer je het leven begrijpen. Daarom moet kunst open zijn en ruimte geven. Dan kan kunst de persoonlijke ervaring van de toeschouwer verrijken, en zo de wereld veranderen.

Beschrijf kort de totstandkoming van je nieuwste werk.

Dat was een proces van twee jaar waarin ik speciaal voor de ruimte van Fons Welters een installatie maakte: een vloer en een wateroppervlak, de individuele werken eromheen. Alles heeft er met alles te maken. Zolang ik me kan herinneren ben ik gefascineerd door water en vooral de zee. Het is de macht, de onvoorspelbare energie, en tegelijkertijd de kwetsbaarheid ervan die me aantrekt. Het is alsof er in aanwezigheid van water altijd een spirituele, mysterieuze kracht speelt. Het water verandert van kleur en laat je altijd iets zien wat je niet eerder zag. De reflectie toont iets waarvan je denkt dat het jouw reflectie is, het begrip identiteit is even vloeiend als water. Dit is het uitgangspunt geweest voor de tentoonstelling bij Fons Welters.

Waarom moeten lezers je expositie bezoeken?

Mijn werk is het resultaat van een constant zoeken naar de precieze visuele samenkomst die een betekenis en ervaring genereert. Alle werken functioneren ook apart, maar in de tentoonstelling vormt alles een geheel.

21 okt verschijnt bovendien een monografie van mijn werk, getiteld Slow Down Love vormgegeven door Inge Ketelers, met teksten van John C. Welchman en Laurie Cluitmans. Alles komt daarin samen waardoor de poëtische beeldrijm weer compleet wordt.

Studioview Femmy Otten in Fons Welters 2016, foto: Gert Jan van Rooij

De expositie Days undressed is t/m 7 november te zien in galerie Fons Welters

Het boek Slow Down Love verschijnt 21 oktober uitgeverij NAi 010