De keuze van Malevitsj

In de depots van Nederlandse musea ligt een enorme rijkdom en diversiteit aan kunstwerken en voorwerpen opgeborgen. Speciaal voor See All This werden kisten en kluizen, kelders en kasten geopend. Johannes Schwartz maakte de foto’s, Annemarijn Vermeij interviewde de beheerders en conservatoren. Deze keer: Bart Rutten, Hoofd Collecties, Stedelijk Museum Amsterdam.

Waar staan wij hier?

‘We staan in het depot, in de ruimte waar een deel van de beroemde Malevitsj-collectie bewaard wordt. Nog nooit waren zoveel werken van Malevitsj thuis in het depot — normaal zijn ze op zaal in het Stedelijk of op reis naar het buitenland. Ook ik heb dit nog nooit zo bij elkaar gezien in het depot.’

Bart Rutten in het deel van het depot waar de Malevitsj-collectie wordt bewaard. Foto: Johannes Schwartz

Waarom is deze Malevitsj-collectie zo bijzonder?

‘In 1927 organiseerde de Russische Kasimir Malevitsj in Berlijn een overzichtstentoonstelling van zijn werk. Toen de spanningen tussen Rusland en Duitsland opliepen, moest hij halsoverkop naar Moskou terugkeren. De kunstwerken werden bij een bevriende architect in München opgeslagen en Malevitsj kreeg nooit de kans zijn schilderijen op te halen. Uit die collectie heeft het MoMA in New York een aantal schilderijen verworven en de rest heeft het Stedelijk in de jaren ’50 gekocht. Hierdoor bezitten wij de grootste collectie van Malevitsj buiten Rusland. Het zijn bovendien de werken die de schilder zelf als de belangrijkste uit zijn oeuvre tot aan 1927 beschouwde.’

Malevitsj in de collectie van het Stedelijk Museum Amsterdam. Foto: Johannes Schwartz

En wat behelst deze collectie dan precies?

‘Door die aankoop van Sandberg hebben we 23 schilderijen, 7 gouaches, 15 tekeningen en een serie theoretische leskaarten in de collectie. Die kaarten hij gebruikte bij zijn lessen over het suprematisme, waarin hij de oppermachtigheid predikte van het vierkant, de cirkel, de rechthoek. En dankzij een langdurig bruikleen van de Khardzhiev Collectie zijn er wel meer dan 200 werken van Malevitsj in het Stedelijk. Een ongelooflijke schat.’

Werk van Malevitsj in de collectie van het Stedelijk Museum Amsterdam. Foto: Johannes Schwartz

Wat is jullie verzamelbeleid?

‘Vroeger moest de collectie een afspiegeling zijn van alles wat er op dat moment in de kunst en vormgeving gebeurde. Met ons budget, de huidige kunstprijzen en de globalisering is dat onmogelijk. Wij kopen daarom aan op basis van een collectieplan. Wij kijken naar wat we al in de collectie hebben en wat een goede aanvulling daarop zou zijn. Daarbij zijn we heel afhankelijk van schenkingen.’

Wat is uw favoriete werk uit de collectie?

‘Dat wisselt sterk. Als je je ergens helemaal in verdiept, ontwikkel je automatisch een soort liefde en passie voor waar je mee bezig bent.’

Wat zou u graag willen toevoegen aan de collectie van het Stedelijk?

‘Een Picasso uit de periode rond 1908/1909, waarin hij zijn opgang naar het kubisme maakt. Dat zou fantastisch zijn!’

Terwijl fotograaf Johannes Schwartz foto’s maakte van de uitgestalde Malevitsj-collectie, liet See All This ook een filmpje maken, om je nog beter de rijkdom van deze collectie te laten zien: